Δημοφιλείς αναρτήσεις

Πέμπτη 12 Νοεμβρίου 2009

Δίκαιο δεν ειναι το γούστο της πλειοψηφίας

Προ ετών ο τότε Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χριστόδουλος είχε ξεσηκώσει τον κόσμο, διαμαρτυρόμενος για τις νέες ταυτότητες, στις οποίες δεν θα ανεγράφετο το θρήσκευμα. Βάση του ξεσηκωμού αυτού αποτέλεσε η άποψη, ότι η πλειοψηφία των κατοίκων της Ελλάδος είναι χριστιανοί ορθόδοξοι και, εκ του λόγου αυτού, έχουν δικαίωμα να ζητήσουν να αναγράφεται το θρήσκευμα σε δημόσια έγγραφα, όπως οι αστυνομικές ταυτότητες.
Πρόσφατα, η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, που έκανε δεκτή την προσφυγή Ιταλίδος υπηκόου και έκρινε, ότι τα πάσης φύσεως θρησκευτικά σύμβολα πρέπει να απομακρυνθούν από τις σχολικές αίθουσες, έγινε δεκτή με αρνητικά σχόλια από της Εκκλησία της Ελλάδος αλλά και τον Πρόεδρο του Αρείου Πάγου, με το σκεπτικό, ότι καταπατείται μια παράδοση της Ελλάδος αλλά και τα δικαιώματα της πλειοψηφίας, που είναι χριστιανοί ορθόδοξοι και δεν έχουν πρόβλημα με την ανάρτηση θρησκευτικών συμβόλων στα δημόσια κτίρια.
Και, τέλος, συνέβη πρόσφατα κατά την επίσκεψή μου στην Αθήνα να ακούσω το γνωστό συγγραφέα κ. Χρήστο Χωμενίδη να δηλώνει στην εκπομπή του στο ραδιόφωνο του ΑΝΤ1 την αντίθεσή του στα νέα μέτρα κατά του καπνίσματος στους δημόσιους χώρους με το επιχείρημα, ότι η πλειοψηφία των Ελλήνων είναι καπνιστές και, εκ του λόγου αυτού, αυτά τα μέτρα δεν μπορούν να εφαρμοστούν.
Κοινή παράμετρος των τριών παραπάνω περιπτώσεων είναι η επίκληση της πλειοψηφίας ως ρυθμιστή των συνηθειών και της εφαρμογής του νόμου. Και στις τρείς παραπάνω ιστορίες υπήρξαν πρόσωπα, τα οποία επικαλέστηκαν την αρχή της πλειοψηφίας, προκειμένου να δικαιολογήσουν την αντίδρασή τους αλλά και για να θεμελιώσουν την επιθυμία τους να μην εφαρμοστεί κάποιος νόμος. Φυσικά, διατυπώθηκαν και ποικίλες θεωρίες συνωμοσίας, που ήθελαν τους γνωστούς αγνώστους και πάντα αόρατους εχθρούς του γένους να απεργάζονται τον αποχριστιανισμό μας, αλλά έγινε και επίκληση της παράδοσης, σύμφωνα με την οποία ήμαστε ανέκαθεν χριστιανικό έθνος και, συνεπώς, η εφαρμογή της απόφασης του Ε.Δ.Α.Δ. θα πλήξει ένα ζωτικής σημασίας στοιχείο της εθνικής μας ταυτότητας. Για το δε τσιγάρο οι θεωρίες ήταν περισσότερο πεζές, χωρίς να ξεφύγουν απόλυτα από τη νοσηρή φαντασία της συνομωσιολογίας.
Ουδείς, όμως, εκ των υπερμάχων της αρχής της πλειοψηφίας έστρεψε την προσοχή του στην έννοια του δικαίου αλλά και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ιδίως των δικαιωμάτων των προσώπων εκείνων, τα οποία τυγχάνει να μη συμμερίζονται τις απόψεις της πλειονότητας, πλασματικής και μη. Το δίκαιο ως έννοια περιλαμβάνει το σύνολο εκείνων των κανόνων δικαίου, που εγγυώνται την προστασία των δικαιωμάτων κάθε πολίτη. Και δεν υπάγεται κάθε πολίτης στην πλειοψηφία εκείνη, που ευθυγραμμίζεται με συγκεκριμένες απόψεις και γούστα. Με άλλα λόγια, το δίκαιο αλλά και το σύνολο των κανόνων του, που προστατεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, πρέπει να ευρίσκονται πάνω από τις επιθυμίες της οποιασδήποτε πλειοψηφίας, καθόσον ρυθμίζουν, πρωτίστως, τα δικαιώματα ακριβώς εκείνων των προσώπων, τα οποία δεν μοιράζονται τις ίδιες επιλογές με τους περισσότερους συμπολίτες τους.
Καμμία πλειοψηφία και καμμία παράδοση δεν μπορει να κριθεί υπέρτερη του δικαίου. Η μεν αρχή της πλειοψηφίας ειναι απαραίτητη, όταν πρόκειται να ληφθούν αποφάσεις σε πολιτειακό, δικαστικό ή παρεΐστικο επίπεδο αλλά σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπου οι ευαισθησίες διαφοροποιούνται ανάλογα με τα πρόσωπα, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για την αποτελεσματικότητα της προστασίας τους, θεωρώ, ότι μόνο το δίκαιο μπορεί να κριθεί ως η κυρίαρχη εφαρμογή, που εγγυάται την διαφύλαξή τους. Η δε παράδοση αποτελεί μια αφηρημένη έννοια, όπου στο όνομα της διατήρησης ορισμένων συνηθειών, που αποτελούν εμπνεύσεις περασμένων εποχών και αντιλήψεων, καταλήγουμε στη συντήρηση καταστάσεων, που περιορίζουν ή θίγουν τα δικαιώματα τρίτων προσώπων, τα οποία τυγχάνει να μη συμμερίζονται για διαφορετικούς λόγους τις καταστάσεις αυτές.
Φρονώ, λοιπόν, ότι το γούστο των πολλών δεν μπορεί να αποτελέσει τον μπούσουλα για την καθιέρωση αντιλήψεων ερχομένων σε ευθεία αντίθεση με βασικές αρχές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ούτε κινδυνεύουν με αφανισμό τα όσια και τα ιερά μας αλλά και οι καθημερινές συνήθειές μας, αν ο σεβασμός προς τα δικαιώματα των τρίτων γίνει πιο έμπρακτος. Και αν περί άλλων τυρβάζουν ορισμένοι εκ των αρχόντων μας, όπως οι παραπάνω, ευκαιρία είναι, επιτέλους, να τους αγνοήσουμε. Μπορούμε;

Δεν υπάρχουν σχόλια: